Στάδια Συγγραφής Επιστημονικής Εργασίας

Το πρώτο στάδιο συγγραφής κάποιας εργασίας είναι ο ορισμός του θέματος. Σε αρκετές περιπτώσεις τα θέματα είναι συγκεκριμένα, ανακοινώνονται π.χ. από τον καθηγητή και έτσι είναι ευκολότερο να επιλέξετε και να αναπτύξετε κάποιο από αυτά. ενδέχεται να χρειαστεί να ορίσετε οι ίδιοι το θέμα της εργασίας σας

Η επιλογή κατάλληλου θέματος εργασίας από την ευρύτερη σφαίρα ενδιαφερόντων σας είναι πρωταρχικής σημασίας για την εγγύηση ενός καλού τελικού αποτελέσματος. Επίσης θα πρέπει να αξιολογήσετε και τις διαθέσιμες πηγές πληροφόρησης που σχετίζονται με το αντικείμενο που θα επιλέξετε. Αν δεν υπάρχουν αρκετές πηγές πληροφόρησης ο βαθμός δυσκολίας ανάπτυξης του θέματος αυξάνεται και ενδεχομένως ο διαθέσιμος χρόνος (για την ολοκλήρωση της εργασίας) να αποδειχτεί ανεπαρκής

Σε κάθε περίπτωση η επιλογή ή ο ορισμός του θέματος της εργασίας θα πρέπει να γίνεται με προσοχή και κατόπιν μελέτης γιατί καθορίζει από την αρχή το βαθμό δυσκολίας της εργασίας και επομένως την πιθανότητα για ένα καλό τελικό αποτέλεσμα

Πριν ξεκινήσει η διαδικασία συγγραφής πρέπει ο φοιτητής να είναι σε θέση να προσδιορίσει και να θέσει τον κύριο σκοπό και τους επιμέρους στόχους της εργασίας του. Η ενότητα 1. Πώς προσδιορίζω το θέμα της εργασίας μου; δίνει περισσότερες πληροφορίες για το ζήτημα αυτό

Για τη συγκέντρωση πληροφοριών έχετε πραγματοποιήσει αναζητήσεις σε καταλόγους βιβλιοθηκών, βάσεις δεδομένων και στο Διαδίκτυο και έχετε μελετήσει τη σχετική βιβλιογραφία. Οι ενότητες 2. Πού ψάχνω και πώς; και 3. Πώς αξιολογώ πληροφορίες; δίνουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αναζήτηση και την αξιολόγηση πληροφοριών

Κατά τη μελέτη της βιβλιογραφίας, είναι χρήσιμο να καταχωρούνται ιδέες, απόψεις, συμπεράσματα κλπ., που κρίνονται ενδιαφέροντα και τα οποία πρόκειται να χρησιμοποιήσετε από κάθε βιβλίο και άρθρο που μελετάτε μαζί με τα αντίστοιχα βιβλιογραφικά δεδομένα. Προτείνεται δηλαδή, η σύνταξη βιβλιογραφικών καρτών σε έντυπη μορφή μια για κάθε βιβλίο/ άρθρο που μελετάται ή η δημιουργία στον Η/Υ μιας αντίστοιχης βάσης δεδομένων. Με αυτό τον τρόπο υπάρχει άμεση πρόσβαση στα πιο ενδιαφέροντα και χρήσιμα σημεία της βιβλιογραφίας και παράλληλα τίθενται οι βάσεις για τη συγγραφή της εργασίας χωρίς να χρειάζεται κάθε φορά να ανατρέχετε στις πηγές

Η δημιουργία ενός προσχεδίου της εργασίας και ενός αρχικού πίνακα περιεχομένων προσφέρουν τη δυνατότητα να οργανώσετε εύκολα τη δομή του κειμένου και να ελέγξετε τη λογική ακολουθία των ενοτήτων στις οποίες θα το χωρίσετε. Παράλληλα, η σωστή οργάνωση της δομής, διευκολύνει τον τελικό αναγνώστη να κατανοήσει το περιεχόμενο και το τελικό συμπέρασμα. Σε εργασίες μεγάλης έκτασης ο πίνακας περιεχομένων συνοδεύει το τελικό κείμενο της εργασίας, προσφέρει μια συνοπτική παρουσίαση των περιεχομένων της και επιτρέπει στον τελικό αναγνώστη να προσανατολιστεί εύκολα ή να επικεντρωθεί σε επιμέρους ζητήματα που τον ενδιαφέρουν περισσότερο

Ιδέες για τη δημιουργία προσχεδίου εργασίας:

• Καταγράψτε τις κυριότερες σκέψεις σας
• Δημιουργήστε μια λογική ακολουθία στις σημειώσεις σας
• Δημιουργήστε ενότητες και υποενότητες σχηματίζοντας επικεφαλίδες από τις σημειώσεις σας
• Όταν ολοκληρώσετε το προσχέδιο της εργασίας σταματήστε να το επεξεργάζεστε για μερικές ημέρες και στη συνέχεια μελετήστε το ξανά προκειμένου να κάνετε διορθώσεις
• Χρησιμοποιήστε το προσχέδιο για να ξεκινήσετε να γράφετε το τελικό σας κείμενο

• Περιεχόμενο: Το περιεχόμενο του κειμένου εξαρτάται κυρίως από τους στόχους του συγγραφέα. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο οι στόχοι να είναι ξεκάθαροι και προσδιορισμένοι από την αρχή, όπως αναφέρεται και στην ενότητα “Προσδιορισμός σκοπού και στόχων” παραπάνω. Πρόκειται για κείμενο που έχει ως στόχο να εξηγήσει, να πείσει, να περιγράψει; Στην περίπτωση μιας εργασίας στο ακαδημαϊκό πλαίσιο ο στόχος μπορεί να είναι σύνθετος και να συνδυάζει τους τρεις προαναφερθέντες. Συνεπώς ανάλογα με τους στόχους που έχετε εξαρχής θέσει, θα πρέπει να συμπεριλάβετε στο κείμενό σας αναφορές σε εργασίες τρίτων, παραδείγματα, στατιστικές αναλύσεις, πειραματικά αποτελέσματα κτλ
• Ύφος: Το ύφος συγγραφής ενός κειμένου εξαρτάται πάντα από τα πρόσωπα στα οποία απευθύνεται ο συγγραφέας και από το είδος του κειμένου. Στην περίπτωση μιας επιστημονικής εργασίας, το κοινό αποτελείται από ακαδημαϊκούς, π.χ. ο επιβλέπον καθηγητής σας, κάποια επιτροπή καθηγητών ή ακαδημαϊκοί ερευνητές. Συνεπώς το ύφος του κειμένου πρέπει να είναι επίσημο και ταυτόχρονα αναλυτικό, περιγραφικό και πειστικό για να υποστηρίξει και τους στόχους της εργασίας
• Πρόσωπο: Το γ’ ενικό πρόσωπο θα πρέπει να προτιμάται κατά τη συγγραφή του κειμένου μιας εργασίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η χρήση του γ’ ενικού προσώπου είναι απαγορευτική, π.χ. στην περίπτωση που στο κείμενο εκφράζονται υποκειμενικές απόψεις του συγγραφέα. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο συγγραφέας θα πρέπει να αξιολογήσει τη δυνατότητα συνδυασμένης χρήσης του α’ και του β’ πληθυντικού προσώπου. Ειδικά στις εργασίες που συμμετέχουν και άλλοι συγγραφείς, το α’ πληθυντικό πρόσωπο είναι η μοναδική επιλογή. Στις ατομικές εργασίες ο συγγραφέας ενδέχεται να μην έχει άλλη εναλλακτική από το να καταφύγει στη χρήση του α’ ενικού προσώπου. Σε τέτοιες περιπτώσεις η χρήση του α’ ενικού προσώπου θα πρέπει να γίνεται με προσοχή, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος το στοιχείο της υποκειμενικότητας, αν είναι έντονο, να αφήσει αρνητικές εντυπώσεις στον αναγνώστη
• Ορθογραφία: Συστηματικός ορθογραφικός έλεγχος θα πρέπει να γίνεται σε όλα τα στάδια συγγραφής. Ένα κείμενο που περιέχει ορθογραφικά λάθη προδιαθέτει αρνητικά τον αναγνώστη και αφήνει κακή τελική εντύπωση. Ο έλεγχος για ορθογραφικά σφάλματα και παροράματα μπορεί να συστηματοποιηθεί χρησιμοποιώντας επεξεργαστές κειμένου, που ενσωματώνουν στις λειτουργίες τους τα κατάλληλα ορθογραφικά εργαλεία. Ωστόσο και ο εξαντλητικός προσωπικός έλεγχος ενός κειμένου έχει τη δική του αξία, δεδομένου ότι υπάρχουν ορθογραφικά και συντακτικά σφάλματα που είναι αδύνατον να εντοπιστούν με αυτόματο τρόπο (π.χ. η κατάληξη ε ή αι)
• Σημεία στίξης: Ο συντάκτης ενός κειμένου οφείλει να είναι προσεκτικός κατά τη χρήση των σημείων στίξης, για τους ίδιους λόγους που πρέπει να είναι προσεκτικός ώστε να αποφύγει τα ορθογραφικά σφάλματα και τα παροράματα. Στη διεύθυνση http://publications.europa.eu/code/el/el-4100100el.htm μπορείτε να μελετήσετε έναν οδηγό για την ορθή χρήση των σημείων στίξης. Ένα σφάλμα που εντοπίζεται συχνά σε κείμενα εργασιών αφορά τη χρήση της τελείας (.) και του κόμματος (,). Είναι σημαντικό να μην υπάρχει κενό ανάμεσα στην προηγούμενη λέξη και την τελεία ή το κόμμα. Παράδειγμα εσφαλμένης χρήσης των σημείων στίξης αποτελεί η επόμενη πρόταση, στην οποία όλα τα σημεία στίξης έχουν τοποθετηθεί στη λάθος θέση: «Σύμφωνα με τους συγγραφείς , αν οι παράμετροι επιλεγούν σωστά ,τότε η μέθοδος αυτή μπορεί να διπλασιάζει την ταχύτητα ανάκτησης των αποτελεσμάτων .»
• Χρήση κενών χαρακτήρων: Υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες σύνταξης του κειμένου όταν κάποιος χρησιμοποιεί τους σύγχρονους επεξεργαστές κειμένου. Ένας από αυτούς αφορά τη χρήση των κενών. Μεταξύ δύο λέξεων μιας παραγράφου πρέπει να παρεμβάλλεται ένας μόνο κενός χαρακτήρας. Η χρήση δύο ή περισσότερων διαδοχικών κενών χαρακτήρων είναι κακή πρακτική και μπορεί να αλλοιώσει την τελική μορφή του κειμένου. Εξίσου κακή πρακτική είναι η χρήση των κενών χαρακτήρων για την επίτευξη της σωστής στοίχισης των κειμένων
• Μορφοποίηση κειμένου: Η μορφοποίηση του κειμένου θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τους εκάστοτε κανόνες μορφοποίησης, όπως τους ορίζει π.χ. ο φορέας, το ίδρυμα, ο καθηγητής κτλ. που αναθέτει την εργασία. Το τελικό κείμενο μπορεί να ενσωματωθεί στα πρακτικά κάποιου συνεδρίου, ή να δημοσιευτεί σε κάποιο περιοδικό. Η σωστή μορφοποίηση εξασφαλίζει την ομοιομορφία του συνόλου και διευκολύνει τον αναγνώστη κατά τη μελέτη των επιμέρους κειμένων. Για να διευκολύνει τους συντάκτες του κειμένου να ακολουθήσουν τους κανόνες μορφοποίησης ο εκάστοτε φορέας, το ίδρυμα ή ο καθηγητής μπορεί να διαθέσει κατάλληλα μορφοποιημένα υποδείγματα

 Εξίσου σημαντική με τη συγγραφή ενός κειμένου είναι και η αναθεώρησή του. Η σωστή αναθεώρηση μπορεί να γίνει μόνο εφόσον ο συγγραφέας επισκεφθεί ξανά το κείμενό του μετά από ένα διάστημα αποχής από τη συγγραφή και μελέτη του. Το αρχικό κείμενο είναι πιθανό να περιέχει ασάφειες και λογικές ανακολουθίες που οφείλονται σε συνειρμικές σκέψεις του συγγραφέα, οι οποίες παραλείπονται και δεν αποτυπώνονται στο κείμενο κατά τη συγγραφή. Το διάστημα αποχής επιτρέπει στο συγγραφέα να εντοπίσει ευκολότερα τέτοιου είδους παραλήψεις, να εντοπίσει και να διορθώσει τα λάθη, τις επαναλήψεις και τις ασάφειες. Σε ορισμένες περιπτώσεις η αναθεώρηση ενός κειμένου μπορεί να απαιτήσει χρονικό διάστημα αντίστοιχο με το απαιτούμενο για τη συγγραφή του

Αφού ολοκληρωθεί ο έλεγχος και η πρώτη αναθεώρηση του κειμένου της εργασίας, καλό θα ήταν να ζητηθεί η βοήθεια κάποιου τρίτου (φίλος ή συνάδελφος) ο οποίος θα διαβάσει το κείμενο και θα εντοπίσει πιθανά λάθη ή παραλείψεις, τις οποίες ο ίδιος ο συγγραφέας δεν κατάφερε να αποφύγει. Εναλλακτικά, μπορεί να προσφύγετε στη μεγαλόφωνη ανάγνωση με τα ίδια θετικά αποτελέσματα

Έχοντας ολοκληρώσει τους παραπάνω ελέγχους γίνεται η τελευταία αναδιάρθρωση και συμπλήρωση του κειμένου, ώστε να λάβει την τελική μορφή του ως προς το περιεχόμενο και τη δομή